Gerard Kornelis van het Reve werd op 14 december 1923 geboren in Amsterdam. Tussen 1936 en 1940 ging hij daar naar het Vossius Gymnasium, maar hij maakte deze opleiding niet af. Daarna volgde hij een opleiding tot typograaf bij de Amsterdamse Grafische School. In de jaren vlak na de oorlog werkte Reve een tijdje bij Het Parool, tot de publicatie van zijn debuutroman De avonden. Een winterverhaal in 1947. Dit boek verscheen onder het pseudoniem Simon van het Reve en met het verschijnen ervan nam zijn jonge schrijverscarrière direct een hoge vlucht.
In De avonden beschrijft Reve de laatste tien dagen van het jaar 1946 in het leven van de hoofdpersoon Frits van Egters. De roman is opgebouwd uit eindeloze observaties die versterkt worden door uitgebreide details. Een zweem van verveling en eentonigheid hangt hierdoor over het verhaal. Volgens critici gaf Reve op deze manier woorden aan het naoorlogse gevoel van desillusie dat met name onder jongeren werd ervaren. Het boek maakte veel los in het naoorlogse Nederland en nog in het jaar van publicatie werd het bekroond met de Reina Prinsen Geerligsprijs.
In 1948 trouwde Reve met dichteres Hanny Michaelis (1922-2007); een huwelijk dat tien jaar stand zou houden. Niet alleen zijn debuutroman bracht veel teweeg in Nederland. Er ontstond begin jaren vijftig ook ophef naar aanleiding van een masturbatiescène die Reve beschreef in de novelle Melancholia (1951). Vanwege de commotie besloot de schrijver om in het Engels te gaan schrijven. Om die reden woonde hij een aantal jaar in Londen, in 1957 keerde hij weer terug naar Nederland. Vanaf de jaren zestig wist Reve steeds beter de media te vinden en hij verscheen dan ook regelmatig in diverse televisieprogramma’s, wat bijdroeg aan zijn groeiende bekendheid. Ook zijn (onverwachtse) toetreding tot de rooms-katholieke kerk maakte de tongen los.
Reve nam ook een steeds duidelijker standpunt in over homoseksualiteit. In het boek Op weg naar het einde (1963) verdedigde hij homoseksualiteit openlijk. Zo schreef hij: ‘dat ik mij, als homoseksueel, zeker nooit door iemand zal laten verbieden homoseksualiteit tot onderwerp van mijn werk te kiezen’. Een moedige zet: tot dan toe had geen enkele schrijver in de Nederlandse literatuur het woord ‘homoseksualiteit’ in de pen genomen. In hetzelfde jaar kwam Reve op televisie uit voor zijn geaardheid en sloot hij zich aan bij het Cultuur- en Ontspanningscentrum (COC), een belangenbehartigingsorganisatie die zich inzette voor de integratie van homoseksualiteit. De verhouding tussen de spraakmakende schrijver en de opkomende homobeweging bleef echter moeizaam. Dit neemt niet weg dat Reve een belangrijke rol heeft gehad in het bespreekbaar maken van homoseksualiteit. Zo schreef hij in een brief de treffende woorden: ‘Welnu: na ontzaglijk veel gepieker heb ik opeens begrepen, dat niet de homoseksueel, maar de maatschappij die zich er aan stoot, ziek is.’
De schrijver kwam steeds vaker in de spotlights te staan. Zijn openbare acties leidden echter niet alleen tot waardering, maar ook steeds vaker tot kritiek. Een passage uit het brievenboek Nader tot U (1966) vormde hierin een hoogtepunt. In deze passage wordt beschreven hoe God reïncarneert als een ezel, waar de hoofdpersoon vervolgens gemeenschap mee heeft. Dit leidde tot ophef en verontwaardiging en de passage werd bestempeld als ‘smalende godslastering’, wat in strijd was met de wet. Deze beschuldiging leidde tot Kamervragen van de SGP en een rechtszaak, die onder de naam het ‘Ezelproces’ uitgroeide tot een van de geruchtmakendste rechtszaken uit de Nederlandse geschiedenis. Uiteindelijk werd Reve volledig vrijgesproken door de Hoge Raad.
Dit zou echter niet de laatste keer zijn dat Reve de krantenkoppen haalde. In 1968 ontving hij de P.C. Hooftprijs en in 1974 werd hij geridderd in de Orde van Oranje-Nassau. Nog steeds was de publiciteit rondom Reve echter niet eenzijdig positief. Zo ontstond er in 1975 ophef na een voordracht waarbij Reve het gedicht ‘Op eigen erf’ voordroeg, gekleed in een zwart overhemd waarvan het hakenkruis duidelijk in het oog sprong. In het gedicht deed Reve sterk racistische uitspraken die al dan niet ironisch bedoeld waren. Als geen ander wist Reve dat zijn provocerende acties konden leiden tot publiciteit en, vaak daaruit voortkomend, succes.
- Gerard Reve
In zijn verdere leven woonde de schrijver op diverse plekken met verschillende partners. In 1998 werd Het hijgend hert gepubliceerd, wat zijn laatste boek zou worden. Kort daarvoor had Reve de diagnose Alzheimer gekregen en in zijn laatste jaren werd hij bijgestaan door zijn partner Joop Schafthuizen. Een van de meest spraakmakende Nederlandse schrijvers van de twintigste eeuw overleed op 82-jarige leeftijd in een verpleeghuis in Zulte, België.
Affiche voor de presentatie van Gerard Reves boek Lieve Jongens door Bzztoh, Ton Martens (ca. 1973)
Affiche voor een lezing over Gerard Reve op de Katholieke Universiteit Nijmegen (1988)
Omslag van Gerard Reve, Kroniek van een schuldig leven: deel 2 - De 'Rampjaren' (1962-1975) door Nop Maas (2010)
Omslag Lieve Jongens door Gerard Reve (1973)
Omslag van de bundel Brieven van een Aardappeleter met brieven van Gerard Reve, verzameld door Nop Maas (1993)
Omslag van De Avonden: Een Beeldverhaal 1 door Gerard Reve en Dick Matena (2003)
Cover van het tijdschrift Dialoog (1965) jaargang 1, nummer 2 met een bijdrage van Gerard Reve
Bart Van der Straeten, ‘Een rooms-katholieke erotomaan: over Gerard Reve’. De Tijd, 21 november 2001, 21-21.
Sander Bax, Hugo Brems, Tom van Deel, Ad Zuiderent, ‘Gerard Reve’ door Sipko Melissen, in Kritisch lexicon van de moderne Nederlandstalige literatuur (1980-2015).
Bert Boelaars, ‘de betekenis van Gerard Reve voor de homobeweging’, Europride lezing 28 juli 2016.
Christiaan Weijts, Reve wilde zelf zijn ‘Ezelproces’, 28 maart 2018.
Literatuurmuseum, ‘Gerard Reve’.
Literatuurgeschiedenis, ‘Gerard Reve. Van schrijver-voor-kenners tot BN’er’.
