Robert Long
Robert Long (1943-2006) was een Nederlandse zanger die bekend was door zijn nummers over liefde en homoseksualiteit. Zijn liedteksten waren ook maatschappijkritisch, en leverden commentaar op de Nederlandse burgerlijke, calvinistische moraal. Naast zijn carrière als zanger was Long ook actief als presentator van tv- en radioprogramma’s, maakte hij theatershows en schreef hij boeken.
Auteur: Patrieck de Haan
Thema: Iconen, Cultuur
Een ingewikkelde jeugd

Robert Long werd geboren in Utrecht in 1943 als Jan Gerrit Bob Arend (Bob) Leverman. Vier jaar later scheidden zijn ouders en ging hij met zijn moeder in het Gelderse Ederveen wonen, vlak bij Veenendaal. Zij overleed toen Long twaalf jaar was, waarna hij tijdelijk werd ondergebracht in een kindertehuis in Amersfoort en bij familie in Groningen.

Uiteindelijk besloot zijn vader om hem in huis te nemen in Utrecht. In deze periode ontdekte Long dat hij homoseksueel was, iets wat zijn christelijke vader en tweede vrouw niet makkelijk accepteerden. Zijn vader overleed toen Long twintig was.

Na zijn middelbare school ging Bob aan de slag als etaleur bij de HEMA, maar al snel nam hij het besluit om zich op zijn muziekcarrière te focussen. In de periode rond de dood van zijn vader sloot hij zich als zanger aan bij de Yelping Jackals, om in 1967 over te stappen naar de grotere band Gloria.

In 1971 begon hij zijn solocarrière, en vanaf dat jaar zou hij verder door het leven gaan als Robert Long, een artiestennaam die hij adopteert vanwege zijn lengte (1,92 meter). In eerste instantie schreef hij nog Engelstalige nummers, maar hij koos uiteindelijk toch voor het Nederlands, om in 1974 in die taal zijn eerste langspeelplaat uit te brengen.

Liefde, geloof en maatschappijkritiek

Vroeger of Later heet de debuut-lp van Long. Het album staat vol met gepassioneerde nummers, waarin hij schreef over zijn homoseksuele liefdesleven en zijn afkeer van de kerkelijke moraal en kritiek leverde op diverse andere maatschappelijke taboes.

Zijn liedje Afscheid bijvoorbeeld: ‘Ik weet dat je wel en mooi geschapen bent, maar de buitenkant, daar raak je aan gewend.’ Of Toe maar jongens: ‘gif en rotzooi in de zee, de oceaan één grote plee.’ En Jezus Redt: ‘Men zorgde voor een schuldcomplex, wanneer je rondliep in iets geks, of je te buiten ging aan seks, je stond al snel bekend als heks.’

Later in de jaren zeventig maakte Long nog een tweetal platen in dezelfde lijn, die succes hebben. Daarna begon hij andere artistieke mediavormen uit te proberen. Zo maakte hij tussen 1981 en 1983 een drietal theatervoorstellingen, waarin hij wederom van leer trok tegen bekrompenheid en doorgetrokken calvinisme.

Na nog een muziekalbum was het in 1987 tijd voor een nieuw avontuur: televisie. Hij ging twee spelshows presenteren: Mijn geheim en Tien voor Taal. Een opvallende keuze wellicht omdat het vrij burgerlijke programma’s waren, maar Long had er plezier in en leek er goed over nagedacht te hebben of het wel echt bij hem paste. Zo werd in Mijn geheim het geheim geraden van iemand met een bijzonder beroep of hobby en draaide Tien voor Taal – zoals de naam al verklapt – volledig om taal. Twee voorliefdes van Robert Long: taal en bijzondere mensen.

Long ontwikkelde zich in deze jaren tot een creatieve duizendpoot. Hij trok tal van klussen naar zich toe. Zo verzorgde hij vanaf 1986 een wekelijkse column voor het AD, bracht hij in 1988 zijn autobiografie uit, schreef hij twee jaar later mee aan een musical en presenteerde hij tussen 1999 en 2003 het muziekprogramma Mezzo op Radio 2.

Hiernaast bleef hij zelf muziek maken en trad hij daar bovendien regelmatig mee op in het theater. In 2006 bracht hij zijn laatste album uit. In datzelfde jaar overlijdt hij, op 63-jarige leeftijd.

Hoe we Robert Long herinneren

In de laatste column van Robert Long, iets meer dan een week voor zijn dood, vertelde hij het volgende: ‘Ik heb 63 prachtige levensjaren gehad waarin ik heb mogen bijdragen aan een aantal terreinen die [we] nergens voor nodig hebben: muziek, boeken, theater, televisie, enz. En ik heb gelukkig mogen ervaren dat heel veel mensen daar plezier van gehad hebben, of steun of wat dan ook.’

Juist op de terreinen die in het milieu van zijn christelijke achtergrond altijd afgedaan waren als ‘onnuttig’, blonk Long uit. Hij zei wat hij wilde zeggen en liet mensen daardoor een plezierige tijd beleven of op een andere manier naar dingen kijken.

In 2019 produceerde Kristof Rutsaert, de laatste partner van Long, een theatervoorstelling genaamd De dag dat ik Robert Long ontmoette – een hommage aan de zanger. Rutsaert hoopt dat mensen hem herinneren als iemand die betekenis heeft kunnen geven aan hun levens. Of gewoon als iemand die voor lol zorgde.

‘Robert heeft voor een hoop mensen, homo of hetero, veel betekend door zijn vaak ruimdenkende teksten en oprechte visie op de liefde.’ Als vrijdenker zal de inhoud van zijn teksten, zijn kijk op seksualiteit, geloof en onrecht, nog lang relevant blijven.

Verder lezen/kijken

De laatste paar albums van Robert Long zijn te beluisteren op Spotify.

Muzikale cabaretshow van Robert long op Youtube (1999-2001):

Fotocredits
Getoonde materialen komen uit het IHLIA-archief, tenzij anders vermeld. Van links naar rechts, boven naar beneden:

Boekcover Vandaag geen nieuws door Robert Long. 1e dr.: 1990. - Stukjes eerder verschenen in het Algemeen Dagblad. Uitgegeven door: De Fontein in Baarn (2e druk, 1990)

Boekcover Beste Robert, waarde Cees: brieven over leven, dood, liefde, seks, werk en collega's door Robert Long, Cees van de Pluijm. Persoonlijke ontboezemingen worden afgewisseld met gedachtenwisselingen over beider werk als tekstschrijvers en theatermakers. Uitgegeven door: Adel in Nijmegen (1998)

Boekcover Teksten door Robert Long. Bevat korte biografie, foto's, kranteartikelen, teksten van eerste 2 lp's en discografie van en over R. Long. Uitgegeven door: De Viergang in Aarlanderveen (1979)

Boekcover Jij wou mij totaal: alle liedteksten door Robert Long; bezorgd, samengesteld, ingeleid en toegelicht door Paul Lemmens. Tekstuitgave met register op titels, discografie en overzicht van alle theatervoorstellingen. Uitgegeven door: Sijthoff in Amsterdam (1987)

Cd In die dagen... door Robert Long. Zelf noemt Robert Long dit geen plaat met kerstliedjes maar een winterplaat (1994)

Lp Hartstocht door Robert Long. Is zijn 8ste lp (1988)

Lp Vroeger of later door Robert Long (1974)

Lp Levenslang door Robert Long (1977)

Lp Dag kleine jongen door Robert Long. Is zijn 5e lp (1984)

Lp Achter de horizon door Robert Long. Is zijn 7e lp (1986)

Lp-box Robert Long 10 jaar theater. Deze lp-box omspant het oeuvre van Robert Long van eind 1974 t/m begin 1985, is, juist door alle aspecten samen te brengen, een monument dat Robert Long breed belicht, van snedige sarcast en muzikale nar, romantische musicalschrijver en poëet tot aan stijlvolle singer-songwriter. Een fraai overzicht van de hoogtepunten uit Robert Long’s theatershows met o.a. Coby Schreijer, Nelleke Burg, Dimitri Frenkel Frank, Jenny Arean en Leen Jongewaard (1985)

Programmaboekje Long & Jongewaard : ...En het bleef nog lang onrustig in de stad. Programmaboekje van de derde en tevens laatste show van Robert Long en Leen Jongewaard met veel fotomateriaal. Uitgegeven door: Bibelot Theaterprodukties in Haarlem (1983)

Literatuur en bronnen

Arno Gelder, Paul Groot: Brutaliteit van Robert Long inspirerend. In AD, 5 december 2005.

Paul Hofman, Robert Long is actueler dan ooit. In Gaykrant, 2 februari 2019.

Rinske Wels, Robert Long, beroepsprovocateur. In Trouw, 15 december 2006.

Filter