In de jaren zestig waren na het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) moderniseringen in de rooms-katholieke kerk ingevoerd; zo mocht de mis in de eigen landstaal klinken en stond de priester niet meer met de rug naar de gelovigen.
Maar in de ogen van de paus in Rome waren de Nederlandse katholieken te ver doorgeslagen in hun ontwikkeling. Het bisdom Rotterdam werd met de benoeming van Ad Simonis in 1970 als eerste tot de orde geroepen. In 1972 werd de ultraconservatief Jo Gijsen tot bisschop van Roermond benoemd, waarmee de hoop en de verwachtingen van progressieve Limburgse katholieken de grond in werd geboord.
Waar Simonis een tacticus was, was Gijsen bot. Hij werkte alle progressieven zo snel mogelijk de kerk uit en maakte samenwerking zo goed als onmogelijk. Hij schreef eind december een brief die werd samengevat in de kranten als 'Je mag wel homo-zijn, maar het niet doen.'
In januari 1979 ging Gijsen ongekend ver door in een interview in Elsevier Magazine te zeggen dat hij praktiserende homoseksuelen de sacramenten zou weigeren. Voor gelovige katholieken zou dat erop neerkomen dat ze de kerk uit werden gezet.
Dat was de druppel die de emmer deed overlopen. Via het COC Venray werd besloten tot een protestactie. Ondersteuning kwam er vanuit het landelijk COC maar ook vanuit de Rotterdamse tak. De tegenwerking was opvallend: de organisatie moest uitwijken naar een tent op de Maaskade omdat alle locaties in Roermond zelf (zogenaamd) bezet waren.
De demonstratie helemaal verbieden was door een beslissing van de rechter niet mogelijk; een tegenactie van Gijsen-aanhangers werd door de burgemeester wél verboden, om veiligheidsredenen. De organisatie rekende op 500 deelnemers, maar het werd al snel duidelijk dat dat er meer zouden worden. De kranten schatten het op 4000 tot 6000. Bij het bisschoppelijk paleis werd een petitie aangeboden die was ondertekend door 8614 mensen. Gijsen liet zich niet zien.
In de organisatie ontstond bij wijze van grap het begrip Roze Zaterdag, ROZA. In de katholieke kerk hebben de heilige dagen voor Pasen de namen Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Stille Zaterdag. ‘Nou dan gaan jullie dus van die zaterdag een roze zaterdag maken!’ werd er gezegd. Toevallig kent Roermond ook nog eens de traditie om op de zaterdag voor Pasen alles roze te versieren.
In 1979 werden ook de Stonewallrellen in New York voor de tiende keer herdacht. De jaarlijkse herdenking op de laatste zaterdag van juni met de naam Gay Pride was elk jaar groter geworden. Het landelijk COC vond protestmarsen in die vorm geen goed politiek middel.
Daarom hadden in 1977 en 1978 alternatieve groepen in Amsterdam eind juni eigen marsen voor internationale solidariteit georganiseerd. Het waren Lesbian Nation, de Rooie Flikkers en politieke homogroepen die dat hadden opgepakt. In 1979 draaide het COC bij en moest ermee akkoord gaan dat zij mede-organisator werd in wat het Roze Front ging heten.
Als een soort eerbetoon aan Roermond werd in Nederland die laatste zaterdag in juni 1979 ook Roze Zaterdag genoemd. Vanaf 1981 wordt deze manifestatie telkens in een andere plaats in Nederland gehouden.
Foto van Roze Zaterdag 14 april 1979 in Roermond. Tijdens de homodemonstratie tegen bisschop Gijsen en de rooms-katholieke kerk een spandoek met 'God is Liefde'. Gemaakt door Martien Sleutjes (1979)
Affiche 'Internationale flikkers- & pottendag: dat gaat naar den bosch toe!: zaterdag 27 juni' (1981)
Foto van Roze Zaterdag 14 april 1979 in Roermond. Tijdens de homodemonstratie tegen bisschop Gijsen en de rooms-katholieke kerk zicht op een deel van de stoet. rechts nog net Jan Akkermans van de PPR in beeld. Gemaakt door Martien Sleutjes (1979)
Affiche 'ROZA roze zaterdag: 14 april 1979: demonstratie in de bisschopsstad Roermond' (1979)
Foto van Roze Zaterdag 14 april 1979 in Roermond. Tijdens de homodemonstratie tegen bisschop Gijsen en de rooms-katholieke kerk kijken Roermondenaren toe. Gemaakt door Martien Sleutjes (1979)
Hoe een bisschop aan de wieg stond van Roze Zaterdag : Gijsen, Flikker Op. In: OBA.Amsterdam 18-06-2016 Beschrijving in de programmakrant van de OBA van de exposities 'Gijsen, flikker op' bij de OBA en 'Demonstreer' bij IHLIA. IHLIA: knipsel (historische expositie).
Over de Rotterdamse connectie: Artikel door Aad Koster.
Wikipediapagina over de bisschop.
Auwerda, Richard: Johannes Gijsen : omstreden bisschop. -Amsterdam: Becht, (ca. 1973) - 189 p.: ill.
Dossier Gijsen. Overdruk van interview met bisschop Gijsen van Roermond in Elseviers Magazine, 20-01-1979 tevens reacties van geloofsgenoten en ingezonden brieven o.a. van werkgroep COC-Heerlen.
Poster: ROZA roze zaterdag : 14 april 1979 : demonstratie in de bisschopsstad Roermond / IHLIA affiche: C0279 / C3910.
De "Rose" demonstratie in Roermond : een onwezenlijk gebeuren. Copieën van verslagen en commentaren in de pers n.a.v. de homodemonstratie in Roermond in 1979 tegen uitlatingen van de bisschoppen Gijsen en Simonis.
Uit privé knipselarchief Alfred van Holsteijn, in die periode actief bij DWH, Delftse Werkgroep Homoseksualiteit (is digitaal bij IHLIA: Roze Zaterdag Roermond 1979.pdf).
