Uit een onderzoek van International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association (ILGA) uit 2020 blijkt dat het slecht gesteld is met de lhbti+-rechten wereldwijd. Zo is in maar liefst 70 van de 193 lidstaten van de Verenigde Naties homoseksualiteit strafbaar, in 46 van deze landen geldt dit ook voor vrouwen en in ten minste 11 landen kunnen lhbti+’ers zelfs ter dood veroordeeld worden.
Een deel van de lhbti+’ers besluit vanwege (angst voor) vervolging op grond van hun seksuele oriëntatie of genderexpressie hun thuisland te ontvluchten naar een land waar lhbti+-rechten worden erkend als mensenrechten.
Fotograaf en filmmaker Alexander Kargaltsev uit Rusland is een van hen:
‘It’s not the place where you want to live if you are gay. (…) They say you are free to beat gays and to kill gays. And people feel like they have the right to do this. I was beaten by the police, I was laying down in blood during the attempt of gay pride. (…) you have to make the decision to leave the country, which I did.’
Ook mensenrechtenactivist Victor Mukasa besloot in 2012 zijn geliefde thuisland te ontvluchten:
‘Uganda is home. (…) But it is also a place where life can be very miserable for certain members of society. I am a transgender-identifying individual. (…) I started to smell death. I started feeling like death was close.’
Lhbti+-asielzoekers kunnen in Nederland asiel aanvragen wanneer zij hun land zijn ontvlucht. De aanvragen worden op geloofwaardigheid beoordeeld door ambtenaren van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Deze beoordeling is geen eenvoudige taak, immers: hoe bepaal je in een gesprek hoe iemand zich van binnen voelt of hoe een persoon zich heeft geuit in het land van herkomst?
De IND probeert integer tot een besluit te komen. Zo mijdt de IND hierbij – in tegenstelling tot sommige andere landen – te vragen naar details over het seksleven van een asielzoeker, medische tests of video-opnamen die de homoseksualiteit zouden bewijzen.
Uit het rapport Fleeing Homophobia (2011) blijkt dat er grote verschillen in de asielprocedures bestaan tussen verschillende EU-landen en dat de nadruk te veel ligt op stereotypering. Zo worden lesbische, homo- en biseksuele aanvragers geacht last te hebben gehad van schuldgevoelens en een stabiele seksuele oriëntatie te hebben.
In april 2017 werd de petitie #nietgaygenoeg gestart, als kritiek op de vele afwijzingen van asielaanvragen van lhbti+-asielzoekers. Er is zowel in de media als via Kamervragen kritiek geuit op de sterke focus van de IND op de vragen naar het bewustwordings- en zelfacceptatieproces.
Ook kunnen er moeilijkheden ontstaan doordat er een tolk aanwezig is, zodat de gesprekken in de moedertaal van de asielzoeker gevoerd kunnen worden. Sommige asielzoekers durven hierdoor niet vrij te spreken, omdat de tolk veelal van dezelfde culturele achtergrond is als de aanvrager. De asielzoeker weet niet of de tolk op dezelfde negatieve manier denkt over homoseksualiteit als de mensen waarvoor de asielzoeker is gevlucht.
In 2018 werd het rapport Krassen op je ziel aangeboden aan staatssecretaris Mark Harbers en de vaste Kamercommissie voor Justitie en Veiligheid. Hieruit blijkt dat de aanvraag van lhbti+’ers sneller wordt goedgekeurd als ze angst tonen en juist minder snel bij blijdschap of trots. Onderzoeker José Renkens concludeert daarnaast dat hóé het verhaal wordt verteld van grote invloed is op de uitkomst:
‘Zo ontstaat het risico dat een aanvrager meer wordt beoordeeld op intellectuele ontwikkeling, op gelijkenis met westerse vertelpatronen over coming-out, dan op eerlijk vertellen over de reden om te vluchten.’
Als lhbti+’ers naar Nederland vluchten, zijn ze nog niet direct veilig. Asielzoekers worden door het Centraal Orgaan voor Asielzoekers (COA) op basis van hun nationaliteit gehuisvest, waardoor lhbti+’ers weer geconfronteerd worden met de discriminatie die ze juist wilden ontvluchten. Lhbti+’ers geven aan dat ze worden gepest, bedreigd en mishandeld. Hierdoor belanden velen in Nederland voor de tweede keer in de kast.
Stichting LGTB Asylum Support ondersteunt asielzoekers die net in Nederland zijn, en zijn de schakel tussen de Nederlandse organisaties en de asielzoekers. De stichting helpt asielzoekers (met name in Noord-Nederland) met rechtshulp, begeleiding en sociale opvang. Ze trainen de asielzoekers om open te zijn over hun seksuele geaardheid, iets wat de meeste van hen jarenlang juist is afgeleerd.
Op 1 maart 2021 stuurde de stichting samen met andere lhbti+-organisaties een brandbrief aan premier Mark Rutte, om ‘de schandalige wijze waarop lhbti+-vluchtelingen worden behandeld’ aan te pakken. Ze eisten een veilige leefomgeving voor lhbti+’ers in azc’s. Voorzitter van LGBT Asylum Support Sandro Kortekaas stelt:
‘Enkel een regenboogvlag is onvoldoende. Het gaat om structureel beleid waarbij lhbti-asielzoekers beschermd moeten worden tegen de mensen voor wie ze gevlucht zijn.’
Themanummer Gevlucht van periodiek Hello Gorgeous, met onder andere een interview met Sandro Kortekaas (2017)
Rapport 'We feel unsafe!: Onveiligheid in AZC's bij LHBTI-asielzoekers' door Mike Brouwers. Uitgave van LGBT Asylum Support (2020)
Amnesty International, ‘LHBTI’, versie 2021 (geraadpleegd op 3 mei 2021).
Jolanda Elferink en Michelle Emmen, LHBT-asielzoeker of -vluchteling zijn in Nederland. Ondersteuning en acceptatie van LHBT-asielzoekers en -vluchtelingen. Behoeften, ervaringen en good practices. Onderzoeksrapport (Utrecht).
Immigratie- en Naturalisatiedienst, Nederland staat voor mij gelijk aan vrijheid, versie 2021 (geraadpleegd op 4 mei 2021).
Immigratie- en Naturalisatiedienst, Homoseksualiteit in veel landen nog problematisch’, versie 2021 (geraadpleegd op 4 mei 2021).
S. Jansen en T. Spijkerboer, Fleeing homophobia – Asylum Claims related to sexual orientation and gender identity in Europe (Amsterdam: COC Nederland en UVA, 2011).
Sandro Kortekaas, ‘Brandbrief falend lhbti-beleid lhbti-asielzoekers’ aan de Minister-president en mevr. Mr. A. (Ankie) Broekers-Knol Centraal Orgaan opvang Asielzoekers, Groningen 1 maart 2021.
LGBT Asylum Aupport, Krassen op je ziel. #NietGayGenoeg, de werkinstructie en de beoordeling van LHBTI-asielzoekers in LHBTI-zaken (Groningen 2018).
LHBT asylum support, ‘Over ons’, versie 2021 (geraadpleegd op 4 mei 2021).
Immigration Equality, ‘LGBT Asylum: Three Stories’, versie 8 oktober 2013 (geraadpleegd op 4 mei 2021):
