Manfred Langer was een unieke persoonlijkheid. De Oostenrijker, geboren in 1952, ontdekte al op vroege leeftijd dat hij op mannen viel. Het is tekenend voor zijn karakter dat hij dit niet onder stoelen of banken wilde steken. Naast een passie voor (oudere) mannen had hij een passie voor geld, waardoor hij al voor zijn twintigste enige relaties had gehad met vermogende oudere mannen. In 1972 liep hij in Wenen een Nederlander tegen het lijf, waarop hij besloot naar Amsterdam te verhuizen.
Aanvankelijk werkte Langer als receptionist in een hotel, noodgedwongen. Er was natuurlijk meer om voor in Amsterdam te blijven, ook toen de verhouding met de Nederlander uit Wenen voorbij was. In de avonduren was hij vaak te vinden in de Amstel Taveerne, een van de oudste homocafés van de stad. Hier kreeg hij al snel een relatie met de eigenaar, de 24 jaar oudere Ad van Besouw. Samen begonnen ze in 1976 de Amstel Taveerne Club, een eindje verderop in de straat.
Manfred kreeg de slag van het ondernemerschap te pakken. Twee jaar later richtte hij zijn eigen café op, Chez Manfred, ‘de meest innige nichtenkit van Amsterdam’. Hij deed de zaak uiteindelijk pas in 1990 van de hand. Hij zat nooit stil, was constant op zoek naar nieuwe lucratieve avonturen. In 1980 opende hij de Moonlight Bar aan de Amstelstraat, in 1982 de Traffic Bar in de Reguliersdwarsstraat en in 1985 het Wiener Café Royal aan het Rembrandtplein. Alle drie de zaken werden alweer binnen twee jaar doorverkocht.
Hoewel niet al zijn creatieve ideeën in succes uitmondden, doofde het enthousiasme van Langer nooit. Chez Manfred liep nog steeds lekker, hij kende veel mensen en had aan gezelligheid geen gebrek. Dit verklaart waarom hij in 1989 durfde te beginnen aan zijn grootste avontuur tot dan toe.
Twee jaar daarvoor had club RoXY in Amsterdam zijn deuren geopend. Als extravagante homonachtclub was het op dat moment de enige in zijn soort. De stad had in die periode een wereldwijde reputatie als seksueel zeer inclusief bolwerk, en de RoXY was de place to be.
Manfred vond dat er binnen deze succesvolle niche wel ruimte was voor nog een discotheek, en richtte zodoende de iT op. Er bleek genoeg animo te zijn voor twee nachtclubs. De beide zaken stonden begin jaren negentig bekend als de hipste disco’s binnen de Nederlandse house- en technoscene. ‘In de iT kan veel, zo niet alles,’ was het mantra van Manfred. Menig feestganger nam er zijn of haar eerste pil xtc of lijn cocaïne.
De horecamagnaat genoot van het succes en had de tijd van zijn leven. Opeens liepen er wereldsterren als Julio Iglesias, Grace Jones en Eddy Murphy rond in zijn discotheek. Maar omdat het naast een gayclub ook gewoon een van de meest progressieve en moderne discotheken van de stad was, kwamen er ook veel hetero’s. Dit zorgde voor een bijzonder open sfeer. Gay, straight, bi, trans, drag, als het maar een legendarisch feestje werd. Langer: ‘Gewone mensen kunnen zich in de iT sterren voelen en sterren kunnen zichzelf zijn.’
Politica en voormalig televisie- en radiopresentatrice Sylvana Simons werkte een tijdlang in de club van Manfred en op andere plekken in de Amsterdamse gayscene, waarvan zij zelf zegt dat het haar als persoon zeer verrijkt heeft. ‘Juist doordat ik daar tien jaar lang rondliep, heb ik mezelf ontwikkeld en heb ik geleerd hoe belangrijk het is om te kunnen zijn wie je wilt zijn.’
De cultuur waar de iT voor stond heeft sterk bijgedragen aan de lhbti+-emancipatie in Nederland gedurende de eerste helft van de jaren negentig. 1994 was hier misschien wel het hoogtepunt van. In dat jaar werd op nationaal niveau de Algemene wet gelijke behandeling aangenomen, en trok in Amsterdam de derde editie van de EuroPride 67.000 deelnemers/bezoekers.
Waar de zomer van 1994 voor Manfred niet feestelijker en geslaagder had kunnen zijn, sloeg in het najaar het noodlot toe. Nadat hij last van zijn keel had gekregen en in behandeling was gegaan, volgde in november de diagnose: keelkanker. Geheel onverwachts, midden in de bloei van zijn leven en in het bezit van een onderneming die niet beter had kunnen draaien. Een week na de diagnose overleed hij thuis op 42-jarige leeftijd. Geheel in lijn met hoe hij geleefd had, had hij zijn begrafenis tot op de minuut uitgewerkt. Het moest zijn laatste grote feest worden.
Een roze lijkwagen en twintig witte limousines. Ongeveer 5000 mensen kwamen Manfred Langer op 26 november de laatste eer bewijzen. De Chevrolet trok voorbij Chez Manfred en natuurlijk langs de iT. Pumps, cowboylaarzen, oorbellen, kettingen en sluiers waren uit de kast getrokken, maar dan wel in respectvol zwart. Ben Holthuis, een goede vriend, verklaarde tijdens zijn speech: ‘We moeten feestvieren, ook al vindt iedereen dat vreemd, maar dat heeft Manfred zo gewild.’ De lege flessen whisky uit de limousine mochten na de tocht in zijn graf gegooid worden. Zo had het in het draaiboek gestaan.
Manfred Langer, Alle geheimen van de iT (Amsterdam 1993), boek over de iT.
Minidocumentaire over het tienjarig bestaan van de iT in 1999:
Boekcover Manfred Langer: that's it door Ben Holthuis. Populaire biografie van discotheekeigenaar Manfred Langer, alleen verkrijgbaar via de Free Record Shop en Fame Music. Uitgegeven door Bzztôh in Den Haag (1994)
Artikelen Manfred Langer: 21 november 1994. Speciale uitgave ter gelegenheid van het overlijden van Manfred Langer (1952-1994) in de Gay Krant (1994)
Affiche Mieke en Manfred's Lesbian party! Feest op zondag 27 maart (1994) in It m.m.v. o.a. Ruth Jacott (1994)
Witte button met in het midden een blauwe cirkel met witte letters iT. In de onderrand in een halve cirkel met zwarte letters de tekst Amsterdam (1989-2002)
Bo Hanna, ‘Sylvana Simons over pesterijen, de gayscene en haar verleden als partygirl’, In Vice, 1 maart 2017.
Jaap Huisman, ‘De grote gangmaker keek misschien wel toe’. In de Volkskrant, 26 november 1994. Geraadpleegd via Delpher.
Wilma Kieskamp, “Manfred Langer plande uitvaart tot in detail als ‘media-event’”. In Trouw, 22november 1994.
Peter Paul Koop, ‘De horecazaken van Manfred Langer’. In Gaykrant, 21 november 2019.
Ron Meijer, ‘Manfred Langer en de opkomst en ondergang van de iT – 13 mei 1952 - 21 november 1994’. In Gay News, 13 december 2004.
