Rijkjan Sikkel werd in 1945 geboren in Utrecht, vlak na de bevrijding. Zijn vader had een huisartsenpraktijk en zijn moeder hield zich vooral met het huishouden bezig, maar speelde ook nog een aanzienlijke rol in de lokale katholieke gemeenschap. Sikkel was de middelste van zeven kinderen. Als jongen las hij veel boeken, een dromerig type. In 1957 mocht hij beginnen op Utrechtse Gymnasium. In deze jaren was hij ook zeer actief bij de lokale padvindersvereniging.
Nadat hij zijn middelbare school had afgerond, verhuisde Sikkel naar Delft om daar te beginnen aan een studie Bouwkunde. Na een jaar kwam hij erachter dat dit toch niets voor hem was en in 1965 besloot hij psychologie te gaan studeren in Amsterdam. Die zomer was hij tijdens een vakantie in Londen voor het eerst verliefd geworden op een jongen, wat tot op zekere hoogte wederzijds was.
In Amsterdam wordt Sikkel al gauw geassocieerd met de op dat moment succesvolle homoseksuele schrijver Gerard Reve. Hierover zou hij later zeggen: ‘Toen dacht ik opeens dat als ze het aan mij zouden kunnen zien dat ik homo was, ik het net zo goed ook kon zijn.’
Sikkel wilde graag homobars bezoeken, maar hij kon nog geen lid worden van het COC vanwege het nog in werking zijnde wetsartikel 248bis. Dit artikel verbood homoseksueel contact met iemand onder de 21 jaar, terwijl de grens voor heteroseksueel contact op 16 jaar lag. Zodra hij 21 werd, meldde hij zich aan bij het COC. Ook was hij actief lid bij studentenvereniging Unitas.
In 1967 kwam Sikkel in aanraking met meer activistische lhbti+-kringen. Als bestuurslid van studentenvereniging Unitas besloot hij samen met anderen na te gaan denken over het opzetten van een soort ‘studentenhomobeweging’. ‘Want ik vond het raar dat ik helemaal geen homo’s tegenkwam bij de studentenvereniging en dat ik bij het COC nauwelijks studenten tegenkwam.’
Zo ontstond er in 1966 het idee voor een soort discussieavond op Unitas, wat een groot succes werd. Het initiatief werd al snel gedoopt tot Amsterdamse Studenten Werkgroep Homoseksualiteit (ASWH), en er werd begonnen met het organiseren van ‘integratiefeesten’ voor zowel hetero’s en homo’s. Deze integratiefeesten vonden parallel ook plaats in Utrecht, waar ze uiteindelijk uit zouden groeien tot de nu nog steeds bekende PANN-feesten.
De integratiefeesten vormden in theorie een risico, aangezien er veel studenten langskwamen die jonger dan 21 waren. Maar het werd veelal gedoogd door de politie, die eind jaren zestig ook wel aanvoelde dat de tijdgeest begon te veranderen. In 1968 bestonden er inmiddels al twaalf landelijke studentenhomowerkgroepen, die dat jaar werden samengevoegd in de Federatie Studenten Werkgroepen Homoseksualiteit (FSWH).
Door haar draagvlak kon de FSWH aanzienlijke pressie uit gaan oefenen op de landelijke politiek. In januari 1969 reisde de organisatie bijvoorbeeld met een grote groep af naar het Binnenhof om te demonstreren tegen wetsartikel 248bis. Sikkel was hier ook bij aanwezig, maar eerder als deelnemer dan als organisator.
De demonstratie is later bekend komen te staan als de eerste homodemonstratie voor lhbti+-rechten in Nederland. Het artikel zou uiteindelijk in 1971 geschrapt worden.
In 1969 werd de ASWH radicaler en veranderde de groep zijn naam in Amsterdamse Jongeren Aktiegroepen Homoseksualiteit (AJAH). Sikkel was in deze tijd al minder actief geworden bij de organisaties. Hij is altijd meer voorstander gebleven van de verbindende aanpak, bijvoorbeeld door middel van de integratiefeesten, dan van de latere radicalere draai. In 1971 studeerde hij af in de psychologie.
In 1969 had Sikkel een relatie gekregen met Frans, die tot 1975 zou duren. Na zijn afstuderen kreeg Sikkel een baan aangeboden bij de VU als klinisch psycholoog en het stel woonde enkele jaren samen in Amstelveen, tot het fout ging. Sikkel kwam daarop terecht in een manische depressie die enkele jaren aanhield. Hoge pieken, diepe dalen. Uiteindelijk klom hij er met veel hulp weer uit en ontmoette hij in 1980 Ko, met wie hij 28 jaar samen blijft tot diens dood in 2008.
Sikkel is altijd veel bezig geweest met mensen: als psycholoog, maar ook als mentor voor lhbti+’ers en als gedragstherapeut. Rond 2000 werd Sikkel ook weer betrokken bij het COC, waar hij bezig ging als organisator van leerfeesten, een van de grote hobby’s die hij gedurende zijn leven ontwikkeld had. Op zo’n feest ontmoette hij Arnold, iemand die het label ‘lichte verstandelijke beperking’ had, maar naar wie Sikkel toch langzaam toe trok.
In 2006 richtten ze samen Café Oké op, een ontmoetingsplek voor lhbti+’ers met een verstandelijke beperking. Ook zijn ze een drijvende kracht achter de eerste boot voor mensen met een beperking tijdens de Canal Parade van 2010. Sikkel is zich de laatste jaren van zijn leven blijven inzetten voor lhbti+'ers met een beperking en voor oudere lhbti+’ers in het algemeen.
Hij overleed in maart 2021 aan de gevolgen van een vorm van bloedkanker die hij al jaren had, in het bijzijn van onder anderen zijn partner Arnold, met wie hij de laatste periode van zijn leven permanent samen was.
In 2020 is door Michel Otten een ‘Levensboek’ geschreven over Rijkjan Sikkel. Dit is een serie biografieën over lhbti+’ers in Nederland. Het boek is digitaal te lezen.
Levensboek Een goede vriend door Michel Otten. Uitgegeven door: IHLIA LGBTI Heritage in Amsterdam (2020)
Foto van overhandiging levensboek aan Rijkjan Sikkel (midden). Gemaakt door: Herman Boers (2020)
Tijdschriftartikel Hoe het twaalf jaar geleden begon - deel IV: studentenwerkgroepen integreren zichzelf door Bert Boelaars voor Homologie. De belangrijkste ontwikkelingen binnen de studentenbewegingen in 1969 en 1970, tot de opheffing van de FSWH (1980)
Tijdschriftartikel De ASWH/AJAH 1968-1971: Revolutie in de lendenen door Mariette van Staveren voor Homologie. Geschiedenis van de Amsterdamse Studenten Werkgroep Homoseksualiteit/Amsterdamse Jongeren Aktiegroepen Homoseksualiteit (1989)
Tijdschriftartikel Interfakultaire werkgroep homostudies in voorbereiding door Mattias Duyves; Rijk-Jan Sikkel; Sacha Wijmer voor Homologie. Samenvatting van een nota aan de universiteitsraad van de G.U. in Amsterdam, waarin het belang wordt aangegeven van de wetenschappelijke bestudering van homoseksualiteit aan de universiteit (1979)
Affiche Amsterdamse Jongeren Aksiegroepen Homoseksualiteit (1971)
In memoriam Rijkjan Sikkel. Op de website van het COC (29 maart 2021).
Overhandiging levensboek aan Rijkjan Sikkel. Op de website van IHLIA (15 september 2020).
Mandy Pijl, Jezelf accepteren om met iedereen om te kunnen gaan. Op De Zaanse Verhalen (2 oktober 2017).
