In Nederland zouden dove en slechthorende lhbtiq+’ers zich als eerste gaan organiseren door in 1982 Roze Gebaar op te richten. Vanaf de oprichting is het de missie van Roze Gebaar geweest om alle roze activiteiten toegankelijk te maken voor doven en slechthorenden. In het begin gebeurde dat vanuit een eigen werkgroep. De laatste jaren is Roze Gebaar onderdeel van het COC en kunnen ook andere organisaties bij hen terecht. De groep coördineert bijvoorbeeld de inzet van (muziek)tolken en geeft informatie over hoe een evenement beter toegankelijk kan worden voor doven en slechthorenden.
In 1985 ontstond binnen het algemene SamenwerkingsOrgaan Gehandicapten (tegenwoordig: Overleg en Samenwerkingsorgaan Gehandicapten) van de Nederlandse Gehandicaptenraad de SOG Homogroep, die zich vooral richtte op lhbtiq+-ers met een motorische lichamelijke beperking. De groep werd de succesvolle pleitbezorger voor aangepaste toiletten, rolstoelvervoer en toegankelijke feestzalen bij lhbti-evenementen.
Agnes van Wijnen, actief in de SOG Homogroep, zette de Gehandicaptenraad onder druk om homovriendelijker te worden en deed bij Homostudies Utrecht een studie naar het zelfbeeld van homoseksuele gehandicapten. De SOG Homogroep is zich later ‘Van Doofpot tot Mankepoot’ gaan noemen.
Beide groepen waren niet alleen bezig met het stimuleren van toegankelijkheid in andere groepen, maar organiseerden ook hun eigen sociale bijeenkomsten, om gelijkgestemden te ontmoeten in een veilige, toegankelijke omgeving.
Het COC speelt al vanaf eind jaren tachtig een actieve rol in het verlagen van drempels. In 1987 nam het landelijk congres de nota ‘Handicap en Homoseksualiteit’ aan, deze nota was geschreven door de SOG Homogroep. Met steun van het COC organiseerde diezelfde groep in 1991 de eerste Europese Conferentie Homoseksualiteit en Handicap. Naar aanleiding van dit congres werd er een nationale werkgroep van het COC opgezet.
Er waren ook een aantal regionale werkgroepen. Voor de nationale groep bleek het erg lastig om op regionaal niveau toegankelijkheid te bereiken. Op Europees niveau nam de ILGA, de International Lesbian and Gay Association, daarna het stokje over.
Bij het Europees Parlement leverde de intense samenwerking tussen lobbygroepen voor gediscrimineerden op basis van handicap, leeftijd en seksuele voorkeur resultaat op. Ondanks alle tegenwerkingen kregen ze voor elkaar dat in 1997 een antidiscriminatie-artikel werd opgenomen in het Verdrag van Amsterdam. Dat maakte tegelijk de weg vrij om organisaties als de ILGA Europe van financiën te voorzien.
De lokale COC-afdelingen maakten vanaf 1990 werk van ontmoetingsgroepen voor gehandicapten om contacten, bredere bekendheid en acceptatie te bevorderen. In de loop van de jaren negentig wordt de aanpak verbreed naar mensen met een verstandelijke handicap.
Hierop werd Zonder Stempel in het leven geroepen, een project dat zich richt op lhbtiq+’ers met een licht verstandelijke beperking. Het is een samenwerkingsproject van het COC met twee algemene organisaties: de LFB (belangenorganisatie voor en door mensen met een verstandelijke beperking) en Vilans (kennisplein van de gehandicaptensector).
Zonder Stempel organiseert in plaatsen door heel Nederland een maandelijkse soos (ontmoetings-café) waar mensen ervaringen kunnen uitwisselen en aan activiteiten kunnen deelnemen. De verschillende lokale initiatieven zijn te vinden via de website van het COC (zonderstempel.coc.nl).
Daarnaast kent het project ambassadeurs die de belangen van de doelgroep behartigen. De ambassadeurs werken zo veel mogelijk in koppels: een lid van de doelgroep en iemand van buiten de doelgroep (beroepskracht of vrijwilliger). In december 2020 steunde de Tweede Kamer bijna unaniem een voorstel om Zonder Stempel financieel te steunen.
Foto van leden van de SOG-homogroep (de Werkgroep Handicap, Relaties en Seksualiteit van de Gehandicaptenraad) tijdens een COC congres in Deventer. Een vrouw zit met een groot bord op haar rolstoel met de tekst "Wij willen er ook in!". Gemaakt door: An Stalpers (1987)
Engelse gasten in travestie worden verwelkomd bij het eerste lustrumfeest van Het Roze Gebaar, werkgroep voor auditief gehandicapte homomannen en lesbische vrouwen. Gemaakt door: Anna Cirkel (1987)
Instrumentenbox begeleiding zonder stempel. Deze instrumentenbox is bedoeld voor begeleiders van licht verstandelijk beperkte (LVB) cliënten. Uitgegeven door: COC; Utrecht: LFB, Vilans (2015)
Witte balpen met logo van Roze gebaar (jaartal onbekend)
IHLIA knipsel-archief ‘handicap’.
Nina Littel: ‘Minority consciousness gone mad?’ Exclusion, inclusion and self-organisation of disabled LGBTI people in the Dutch and British LGBT+ and disability movements, in the late twentieth century. - Leiden: Universiteit Leiden, 2019, 219p // Research Master.
Eerste Europese conferentie homoseksualiteit en handicap: onbekend maakt onbemind / Rien Koole. In: Sek, 21 (1991) 6 (jun), p. 20.
Handicap en homoseksualiteit : nota t.b.v. COC congres 12/13 dec. 1987. [Utrecht: SOG Homogroep, Gehandicaptenraad, 1987] - 10 p.
Een ontluikende liefde... : het SOG en homoseksualiteit / Agnes van Wijnen. - Utrecht: Gehandicaptenraad, [1989] - [6] bl. // Brochure over ontstaansgeschiedenis en plannen van de in 1985 opgerichte homogroep binnen het SOG (= de Werkgroep Handicap, Relaties en Seksualiteit van de Gehandicaptenraad) in de richting van gehandicapte homoseksuelen.
Website Roze Gebaar.
Website Zonder Stempel.
