De Gay Games zijn een internationaal sport- en cultuurevenement voor mensen uit de lhbti+-gemeenschap, maar ook hetero’s zijn welkom. Net als de Olympische Spelen, worden de Gay Games elke vier jaar gehouden, telkens weer in een andere stad. Het initiatief kwam van de Amerikaanse olympische sporter Tom Waddell (1937-1987), die met het organiseren van de Gay Games homofobie wilde tegengaan en daarnaast een veilige plek wilde creëren voor lhbti+-sporters die in de reguliere sportwereld niet altijd zichzelf konden zijn.
De eerste editie werd georganiseerd in 1982 in San Francisco. Het bleek een succes en zo breidde het evenement zich in de daaropvolgende edities steeds verder uit. In 1990 ontstond het idee om de Gay Games naar Amsterdam te halen. Tot dan toe was het evenement nog niet buiten de grenzen van het Noord-Amerikaanse continent georganiseerd. Het idee werd werkelijkheid: in 1998 zou Amsterdam een hele week lang in het teken staan van de vijfde editie van de Gay Games.
Een grootschalig evenement als dit vergde veel voorbereiding. Er zouden uiteindelijk ruim 14.000 sporters deelnemen aan de Gay Games. Er kwamen zo’n 250.000 bezoekers op het evenement af en meer dan 3000 vrijwilligers leidden alles in goede banen. Dit ging echter niet zonder slag of stoot: zo zorgden onder andere begrotingstekorten vlak voor de opening voor onrust en onzekerheid. Gelukkig werden dankzij het inspringen van de Gemeente Amsterdam de financiële perikelen opgelost, waardoor de Gay Games alsnog door konden gaan.
Op 1 augustus 1998 tijdens de openingsceremonie vulden duizenden sporters vanuit landen over de hele wereld de Amsterdam Arena. Er heerste een uitgelaten, ronduit feestelijke sfeer en het evenement werd door bijna een miljoen Nederlanders live bekeken op televisie. Dankzij de hoge bezoekersaantallen werd de hoofdstad in deze eerste week van augustus volledig ondergedompeld in de uitbundige feestelijkheid van de Gay Games. Amsterdam werd de “Gay Way to Europe’ genoemd en hiermee werd de stad tot homohoofdstad van Europa gekroond. Deze sfeer, waarin saamhorigheid de straten domineerden, betekende veel voor toenmalige deelnemers, vrijwilligers en bezoekers. Zo omschrijft vrijwilliger Arthur van Schendel: ‘Wij waren niet meer een minderheid maar een zichtbaar aanwezige groep.’
Naast de vele feestelijkheden werden er door de week heen ook diverse sportprestaties geleverd en er werden zelfs records verbroken. Professionaliteit stond voorop tijdens de Gay Games en officiële sportbonden waren dan ook verbonden aan het evenement, waardoor de prestaties van de sporters officieel werden erkend.
Ook aan mensen met visuele of fysieke beperkingen werd gedacht. Het was voor de organisatie van uiterst belang dat iedereen, ongeacht afkomst of lichamelijke conditie, aan het evenement kon deelnemen. Daarom waren er bijvoorbeeld tientallen doventolken aanwezig, wat destijds zeker niet gangbaar was bij grootschalige evenementen. Deze inclusiviteit werd tijdens de Gay Games dan ook duidelijk gevoeld, zo ook door doventolk Joni Oyserman: ‘Veel dove mensen zeggen dat ze nooit meer zo’n fijne bubbel hebben meegemaakt.’
De Gay Games werden in de rest van Nederland doorgaans positief ontvangen. Het evenement was echter zeker niet gevrijwaard van kritiek. Zowel vanuit de lhbti+-gemeenschap als van de mainstream media kwamen kritische geluiden. Zo was er een actiegroep die in het Vondelpark een alternatieve spelen organiseerde. Hiermee wilden zij een proteststem laten horen tegen de commercie en grootschaligheid van de Gay Games. Ook in de media was er niet alleen maar lof. Zo ontstond er ophef naar aanleiding van een column van politicoloog Gerry van der List in de Volkskrant, waarin hij zich denigrerend en haatdragend uitliet over homoseksuelen. Daarnaast zette Henk Krol, op dat moment de hoofdredacteur van de Gay Krant, zijn mening uiteen in een NRC-opiniestuk waarin hij schreef dat de Gay Games leken op ‘Apartheidsspelen’, waarmee lhbti+-mensen in een apart hokje werden geplaatst.
Na meer dan vijfentwintig jaar heeft de betekenis van de Gay Games een bijna mythische status bereikt. Het evenement had iedereen die er onderdeel van was de ruimte gegeven om volledig zichzelf te kunnen zijn, wat de week voor velen zowel onevenaarbaar als onvergetelijk maakte. Het effect van de Gay Games reikte echter verder dan ene week van alleen. In de jaren negentig kwam de lhbti+-gemeenschap vaak in het nieuws vanwege de aidscrisis, waardoor angst voor en stigmatisering van homoseksuelen was ontstaan. De Gay Games zorgden voor een positiever beeld. Ook droegen de Gay Games bij aan de algehele positieve houding tegenover het homohuwelijk, dat een paar jaar later voor het eerst werd gesloten in Nederland.
'Gay Games 1998 Amsterdam 1-8/08/1998' Intocht Nederlandse ploeg (met o.a. Andrea van Pol) bij Openingsceremonie in de Amsterdam Arena. Gemaakt door Mieke Nooijen (1998)
'Gay Games Amsterdam 1998 : 1-8 August, Friendship through culture and sports: registration' Registratiebrochure
'Gay Games Amsterdam 1998 : 1-8 August Friendship through Culture and Sports: Information for Visitors' Informatiebrochure voor de bezoekers
'Zwemmen Gay Games 1998' Zwemmers Marco Swaen en Philip Hopman. Gemaakt door Gon Buurman (1998)
Affiche 'Home to the Gay Games 1998: Welcome Amsterdam winter 97/98'; gericht op toeristen die naar Amsterdam voor de 1998 Gay Games zouden komen (1997)
Affiche 'Giorgi Gurianov for Gay Games Amsterdam 1998 Cultural Program'; One of six artposters for Gay Games Amsterdam 1998 in a limited edition, funded by Amsterdams Fonds voor de Kunst (1998)
Henk Krol, ‘Gay Games lijken te veel op Apartheidsspelen’ in NRC Handelsblad, 30 juli 1998.
Gerry van der List, ‘EEN AMSTERDAMSE ORGIE’ in de Volkskrant, 14 augustus 1998.
Elling, A., Hoeijmakers, R., Cremers, R., Grootens, S., Homosportclubs in Nederland 1980-2020 (Utrecht / Amsterdam 2021).
Joris Henquet, ‘Hoe de Gay Games van 1998 Amsterdam volledig overnamen, destijds ‘de homohoofdstad van de wereld’’ in de Volkskrant, 20 juni 2023.
Movisie, 25 ervaringsverhalen over Gay Games Amsterdam 1998 (Utrecht 2023).
Michiel Klaassen, Gay Games 1998 hadden alles: stress, een begrotingsgat én "de prachtigste week ooit", AT5, 1 augustus 2023.
IHLIA LGBTI Heritage, Herinneringen aan Gay Games Amsterdam 1998, 2023.
