Helberg is geboren in Willemstad. Na zijn jeugd op Curaçao te hebben doorgebracht kreeg hij in 1972 de mogelijkheid om geneeskunde te gaan studeren in Utrecht en hiervoor naar Nederland te verhuizen. Teruggekeerd op Curaçao rondde hij zijn studie af en behaalde daar in 1979 zijn artsexamen. Daarna werkte hij enige tijd als huisarts en arts-assistent in de psychiatrische zorg op het eiland. Door zijn werkzaamheden ontstond bij Helberg een ambitie om zich verder te specialiseren in de psychiatrie. Hij besloot opnieuw de stap te maken richting Nederland.
Aldaar specialiseerde hij zich eerst in de algemene psychiatrie in Groningen en vervolgens in de kinder- en jeugdpsychiatrie in Utrecht. Gedurende deze studies raakte Helberg ervan overtuigd dat het westerse medisch paradigma waarbinnen studenten in de psychiatrie opgeleid werden te beperkt was. Hij verdiepte zich daarom in de manier waarop er vanuit andere culturele perspectieven gekeken wordt naar ziekte en gezondheid, en bestudeerde onder meer Afrikaanse, Aziatische en Zuid-Amerikaanse gezichtspunten.
In 1989 richtte hij samen met een aantal collega’s in Amsterdam het Expertisecentrum Transculturele Therapie op, waar hij deze kennis concreet kon toepassen. In deze praktijk behandelde hij cliënten vanuit de visie dat zij zich binnen het maatschappelijke systeem altijd dienden te verhouden tot meerdere culturen. Problemen konden ontstaan wanneer de relatie tot een bepaalde cultuur (bijvoorbeeld Nederlandse) scheef kwam te liggen ten opzichte van de relatie tot een andere cultuur (bijvoorbeeld Caribische).
Helberg probeerde een schakel te vormen tussen de Caribische en lhbti+-gemeenschap in Nederland. Zo was hij in 2011 mede-initiator van de allereerste Caribische boot tijdens de Canal Parade. Dat deed hij grotendeels vanuit zijn positie als voorzitter van het Overleg Orgaan Caribische Nederlanders (OCAN), een functie die hij bekleedde tussen 2008 en 2017. Het orgaan is belangenbehartiger van de ongeveer 160.000 Caribische Nederlanders en is de formele gesprekspartner van de Nederlandse overheid als het gaat over Caribische aangelegenheden.
- Glenn Helberg
Het Nederland en Curaçao van de jaren zeventig boden Helberg genoeg ruimte om zijn eigen seksuele gevoelens te onderzoeken. Wel heeft hij het als problematisch ervaren dat hij in eerste instantie dacht dat hij geen kinderen zou kunnen krijgen, terwijl hij dit wel graag wilde. Uiteindelijk heeft hij samen met een lesbische vriendin een zoon gekregen.
In 2017 was Helberg te gast bij het VPRO-programma Zomergasten. In deze uitzending sprak hij ook uitgebreid over zijn homoseksualiteit. Om het belang aan te geven van de geschiedenis van de (internationale) lhbti+-gemeenschap liet hij een fragment zien van de bekende Stonewallrellen die in 1969 in New York plaatsvonden.
Daarnaast liet hij een fragment zien uit de met drie Oscars bekroonde film Moonlight, waarin een homoseksuele jongen uit Miami worstelt met zijn homoseksuele geaardheid. Een film die volgens hem op een heel mooie manier de problematische houding blootlegt die de Afro-Amerikaanse machocultuur ten opzichte van homoseksualiteit heeft, maar tegelijkertijd ook ruimte laat voor persoonlijke lichtpuntjes, zoals de begripvolle drugsdealer die als een soort vaderfiguur dient voor de hoofdpersoon.
Helberg wordt de laatste jaren vaak aangeduid als activistisch, hoewel hij die term niet zo snel voor zichzelf zou gebruiken omdat hij bijvoorbeeld niet meeloopt in protesten en demonstraties.
Helberg is op een andere manier activistisch, bijvoorbeeld in 2017 als lijstduwer van de politieke partij van Sylvana Simons, Artikel 1. Over dit activisme zegt hij zelf: ‘Ik heb mijn spreekkamer wél verruild voor de samenleving om woorden te geven aan wat ik in de praktijk zag, hoe mensen gemarginaliseerd raken en ziek worden.’
Hij is met name uitgesproken in zijn opvattingen over racisme. Na aanleiding van de George Floydprotesten in veel Nederlandse grote steden in 2020 zei hij: ‘Is er eindelijk ruimte in ons land om te zien dat racisme uitsluit, ziek maakt en tot de dood leidt?’
Voor deze eerlijkheid heeft Helberg inmiddels ook publieke waardering gekregen. Zo werd hij in 2013 benoemd tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau voor zijn inzet voor de maatschappelijke positie van de Caribische Nederlanders.
In 2019 ontving hij de Black Achievement Award Oeuvreprijs voor zijn betekenis voor zwarte mensen in de Nederlandse samenleving en omdat hij voor velen een rolmodel heeft kunnen zijn.
Inmiddels is Helberg gepensioneerd als psychiater, maar hij is bezig om zijn kennis vast te leggen in een boek. Daarnaast geeft hij nog regelmatig workshops en lezingen over diverse thema’s, waaronder transculturele therapie, racisme en seksuele diversiteit.
Een gesprek met Helberg bij HUMAN over verdraagzaamheid.
Een aantal fragmenten uit het Zomergasten-interview met Helberg
Een gesprek met Helberg over angst, eenzaamheid en onzekerheid in tijden van corona:
Foto Glenn Helberg. Gemaakt door Eveline Renaud
Mounir Samuel Reflecties in tijden van Corona: Psychiater Glenn Helberg over het zwarte lichaam. In De Groene Amsterdammer, 30 november 2020.
Koninklijke onderscheiding voor Glenn Helberg. Op coc.nl (30 januari 2013).
Mounir Samuel, Reflecties in tijden van Corona #13: Glenn Helberg: 'Degene die ontmenselijkt, ontmenselijkt zichzelf'. In De Groene Amsterdammer, 11 juni 2020.
Rokhaya Seck, Naar Moonlight met Glenn Helberg: 'Je seksualiteit zegt niets over je mannelijkheid’. Op napnieuws.nl (27 januari 2017).
Tessa de Vries, 5 redenen om naar Glenn Helberg te kijken. Op vpro.nl (3 augustus 2017).
