Op 19 juni 1942 werd in Heiloo Jos Brink geboren als Josephus Gerardus Brink. Twee weken later durfden zijn ouders terug te verhuizen naar Rotterdam, dat ze uit angst voor de bombardementen waren ontvlucht. Zijn belangstelling voor theater, lezen en de zondagsschool ontwikkelde zich tijdens zijn fijne jeugd in het Rotterdamse tuindorp Vreewijk.
Tijdens zijn middelbareschooltijd woonde Brink met zijn ouders en zijn drie broers in Zuidoostbeemster. Op school was hij geen uitblinker, maar hij had een goed gevoel voor talen en humor. Deze kwaliteiten vormden samen met het credo van de familie Brink – ‘In alles wat je doet, moet je proberen de beste te zijn’ – de voedingsbodem voor zijn succesvolle carrière.
De carrière van Brink begon als hoorspelacteur, maar een groot deel van Brinks bekendheid is te danken aan zijn televisieprogramma’s. Voor het cabareteske quizprogramma Puzzeluur ontving Brink in 1979 een Gouden Televisier-Ring, en in 1987 kreeg hij dezelfde prijs opnieuw uitgereikt, ditmaal voor het ongekend succesvolle programma Wedden, dat…?, waarin bekende persoonlijkheden een weddenschap aangaan.
Toch verkoos Brink (komisch) theater boven televisie: ‘Het is gewoon die verslaving. Je moet het toneel op.’ Voor zijn cabaret liet hij zich inspireren door Wim Sonneveld: komisch, vals en toch chic. In 1972 begon Brink bij Tekstpierement, om uit te groeien tot de vaste schrijver en het gezicht van het cabaretgezelschap. Hier ontmoette hij Frank Sanders, met wie hij direct zowel op het toneel als privé onafscheidelijk was.
Samen met Sanders ontdekte Brink de musical. Ze ontwikkelen oorspronkelijke Nederlandse musicals, waaronder Maskerade (1979), Amerika Amerika (1981) en met componist Henk Bokkinga Revue Revue! (1991). In 2004 werd het gehele musicaloeuvre van Brink en Sanders bekroond met de Cubus Oeuvre Award.
Brink was een allround theater- en mediapersoonlijkheid die ook nog eens ruim veertig boeken schreef, waaronder het geprezen boek Rouw op je dak (2007) over de omgang met het verlies van dierbaren. Hij schreef zowel literatuur als pastoraal-theologisch werk.
Naast zijn werk als schrijver, theatermaker en presentator was Brink als huispastor en stervensbegeleider verbonden aan oecumenische gemeente De Duif. Deze combinatie van werkzaamheden was voor Brink vanzelfsprekend: ‘Het komt allemaal uit één pastoraal potje. (…) Je probeert dienstbaar te zijn aan mensen.’ Brink wilde ‘het lichtpuntje’ zijn door mensen bij te staan of gewoon door hen een avond te laten lachen. Dat kon volgens Brink zowel op televisie als in het theater en de kerk.
Van 1993 tot 1995 presenteerde Brink het programma Langs heilige huisjes, waarin hij christelijke heilige plaatsen bezocht en hun religieuze en historische betekenis besprak. Met dit programma wist hij terughoudende christenen voor zich te winnen, die eerder wantrouwig waren geweest over de combinatie van zijn geloof en zijn homoseksualiteit.
Brink vond dat openheid over homoseksualiteit normaal gevonden moest worden en hielp regelmatig jongeren die hiermee worstelden. Hij noemde zijn huis ‘een privé-COC’: ‘Als je er zo openlijk over doet, moet je ook de consequenties dragen, vind ik. Dat kost tijd en moeite en af en toe en traantje. (…) Maar binnen de kortste keren zitten ze op de rails.’
In 2009, twee jaar na zijn dood, werd de eerste Jos Brink homo-emancipatieprijs uitgereikt. De prijs is naar hem vernoemd omdat hij heeft bijgedragen aan de acceptatie van homoseksuelen in (christelijk) Nederland en hij geen geheim maakte van zijn geaardheid. Hierover zei hij: ‘Adam en Eva zijn geschapen als man en vrouw, ja, allicht, zonder hen krijg je geen scheppingsverhaal(…) Maar dat hoeft toch niet te betekenen dat hun seksualiteit normatief moet zijn voor alle mensen ná hen!’
In 2007 kreeg Brink de diagnose darmkanker. Sanders zei hierover: ‘Praten deden we niet (…) Terwijl hij met anderen juist heel goed kon praten over de dood. Hij heeft nota bene een boekje geschreven over stervensbegeleiding.’ Kort na de diagnose overleed Brink op 65-jarige leeftijd.
Brink werd naar eigen wens opgebaard in de foyer van Koninklijk Theater Carré: ‘Want als de finale slecht is, deugt de hele show niet.’ Zijn afscheidsdienst vond plaats in De Duif en was live op televisie te volgen. Zijn grootse afscheid heeft laten zien dat zijn levensmissie is geslaagd.
- Jos Brink
Portretfoto van homoman Jos Brink met de armen over elkaar gefotografeerd in een fotostudio. Gemaakt door Kippa (jaartal onbekend)
Foto van een lachende Jos Brink keurig in pak met de handen op elkaar. Gemaakt door Kippa (jaartal onbekend)
Cover vinylplaat Altijd Kerstmis door Jos Brink (1980)
Boekcover Bouwen met puin: heeft de kerk toekomst? door Jos Brink. Gebundelde preken die de acteur-presentator-evangelist in de katholieke basisgemeenschap De Duif te Amsterdam heeft gehouden alsmede een paar interviews over geloof, vriendschap, afscheid en doodgaan. Uitgegeven door Kok in Kampen (1988)
Boekcover Doorgaan met ademhalen: verhalen door Jos Brink. In deze verhalenbundel vertelt Jos Brink onder meer over eigenaardige gebeurtenissen die hem ooit overkwamen en de wonderbaarlijke gesprekken die hij had met wilvreemde mensen die zomaar een gesprek met hem aanknoopten. Uitgegeven door La Rivière en Voorhoeve in Kampen (1993)
Boekcover Eenling is geenling: bijbel en homoseksualiteit door Jos Brink. Bevat een lijst met relevante bijbelcitaten in verschillende vertalingen. Bevat tevens gedichten en (geschiedenis van) theologische reflexies op homoseksualiteit. Brink pleit voor een nieuwe evangelische benadering en gaat in op sociaal-maatschappelijke en persoonlijke aspecten. Uitgegeven door Kok in Kampen (1992)
Boekcover Zitten op de grond door Jos Brink. Bundel autobiografische verhaaltjes. Uitgegeven door Teleboek in Amsterdam (1980)
Esmé Apeldoorn, Jos Brink. Een mensen-mens met theater als anker (Dronten 2007).
Jos Brink in de Haagsche Courant, 5 januari 1994.
Jos Brink in het Haarlems Dagblad, 13 mei 1994.
Jos Brink, Rouw op je dak. Verder leven na de dood van een dierbare (Tielt 2007).
Trouw, ‘Homo-emancipatieprijs vernoemd naar Jos Brink’, versie 11 juli 2008 (geraadpleegd 8 maart 2021).
Theater instituut Nederland, ‘Jos Brink Biografie’, versie 2007 (geraadpleegd 8 maart 2021).
Theater.nl, ‘In memoriam: Jos Brink zou vandaag 78 zijn geworden’, versie 19 juni 2020 (geraadpleegd 9 maart 2021).
