De focus van de groep was gericht op het zichtbaar maken van literatuur voor en door Zwarte lesbische vrouwen. Gloria Wekker en Tania Leon organiseerden deze bijeenkomsten met Tieneke Sumter en Jose Maas (Jose Maas werd later opgevolgd door Joice Spies).
In het begin vonden deze samenkomsten plaats in Tania Leons woonkamer en later bij Stichting Flamboyant aan de Singel in Amsterdam. Tijdens deze literaire salons werd er uit eigen werk of werk van andere vrouwen voorgedragen, ook vertelde de groep elkaar verhalen of maakten ze muziek.
Sister Outsider was zich ervan bewust dat de witte vrouwenbeweging zich nauwelijks bezighield met vraagstukken over racisme. Daarnaast was er weinig ruimte voor kritische discussies over intersecties tussen seksisme en racisme in linkse bewegingen. Sister Outsider was één van de belangrijkste Zwarte lesbische collectieven tijdens de ZMV (Zwarte, Migranten– en Vluchtelingen Beweging) en ook één van de eerste Zwarte lesbische groepen in Europa.
Sister Outsider was een lesbische groep voor Zwarte en migrantenvrouwen. Ongeveer elke drie maanden organiseerde Sister Outsider een culturele middag in het Zwarte Vrouwen Documentatie Centrum, en eens per jaar gaven ze een groot feest.
Het archiefdocument Overlevers: Groepsportret van Sister Outsider bevat een uitgebreide beschrijving van de leden van de groep. Deze tekst is geschreven door Gloria Wekker en is de eerste versie van een publicatie die later in Showing Our Colors: Afro-German Women Speak Out (1992) zou worden gepubliceerd. In het groepsportret van Sister Outsider is te lezen hoe de vrouwen zich tot hun koloniale migratieachtergrond en lesbisch-zijn verhouden. Sister Outsider vond het belangrijk om hun persoonlijke verhalen te delen als een sociaal document:
‘Onze persoonlijke geschiedenissen, hoe individueel gekleurd ook, zijn tegelijkertijd sociale documenten; ze vertellen meer dan alleen iets over onszelf, ze vertellen ook iets over de komst van de groepen waar wij toebehoren naar Nederland. Ze illumineren de sociale geschiedenis van de migratie naar Nederland en van het verblijf van deze groepen.’
De constellatie van de groep, met leden uit Indonesië, Zuid-Afrika en Suriname, bracht een specifieke migratiegeschiedenis met zich mee. De vrouwen geven aan voornamelijk veel verschillen te hebben onderling maar maken duidelijk wat de significantie is van hechte vriendschappen en camaraderie tussen lesbische vrouwen.
Het collectief is ook verantwoordelijk voor de bijzondere relatie die ‘Zwarte, lesbische, moeder, warrior, en poet’ Audre Lorde met Sister Outsider en de ZMV-beweging ontwikkelde.
Van een gedeelde kennis had de groep vernomen dat Audre Lorde les zou gaan geven over Zwarte vrouwenliteratuur aan de Vrije Universiteit van Berlijn. Lorde kwam ook specifiek naar Berlijn om homeopathische behandeling te ondergaan van een Duitse arts voor haar borstkankerdiagnosis. Nadat de groep Lorde’s wel bekende werk Sister Outsider had gelezen, besloten ze de naam te gebruiken voor hun collectief. Sister Outsider was actief van ongeveer 1984 – 1986. Enthousiast geraakt door de mogelijkheid om Lorde te ontmoeten, besloot de groep haar te schrijven.
Sister Outsider stuurde Lorde een brief via haar uitgever, Kitchen Table Press, om Lorde uit te nodigen in Amsterdam. Deze uitwisseling leidde tot twee bezoeken van Lorde in 1984 en 1986. Deze bezoeken werden ten dele gefinancierd door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Lorde werd warm onthaald door de vrouwen van Sister Outsider en de bredere ZMV-beweging. Tijdens haar bezoek werden er events georganiseerd zoals boekbesprekingen, interviews, en was er ook tijd om samen te eten en over de Albert Cuyp te wandelen. Ook was Sister Outsider medeverantwoordelijk voor de vertaling van een selectie van Lorde’s werk in het Nederlands.
Sister Outsider was al politiek en sociaal actief voordat de groep Audre Lorde ontmoette. Ook waren verschillende leden zoals Tieneke Sumter ook actief bij andere organisaties zoals SUHO en Flamboyant. Tania Leon organiseerde ook met Flamboyant, en werkte voor de wel bekende vrouwenorganisatie Mama Cash.
En Gloria Wekker was al actief op het gebied van ras, gender en beleid als beleidsmedewerker voor de gemeente Amsterdam. De groep kwam vrij natuurlijk tot haar einde; sommige leden vertrokken naar het buitenland en anderen kregen het te druk. De bijzondere vriendschap met Audre Lorde bleef echter voortduren; voornamelijk Gloria Wekker en Tania Leon onderhielden nauw contact met Lorde. Sister Outsider is zonder twijfel nog steeds één van de belangrijkste lesbische ZMV-groepen.
Artikel Herinneringen aan Sister Outsider door Mariëtte Hermans voor Lover. Mariëtte Hermans blikt terug met Gloria Wekker en Tieneke Sumter, twee sisters van het eerste uur (2002)
Sister Outsider. ‘Overlevers: Groepsportret van Sister Outsider’. Archief van Ruth Naomi (Tania) Leon. IAV Collectie, Amsterdam: Atria, Kennisinstituut voor de Emancipatie en Vrouwengeschiedenis.
Frank, C.N. 2020. Can the Archive Speak? Mapping Feminist and Queer Genealogies of Colour in The Netherlands, PhD, Goldsmiths, University of London, London.
